Osteopatia
1. Charakterystyka
Osteopatia jest metodą diagnozowania i leczenia opierającą się na badaniu manualnym, tz. wykonywaniem przez terapeutę za pośrednictwem swoich dłoni.
Poprzez obserwację ciała pacjenta (oraz badanie napięcia tkanek, zakresu ruchów, reakcji na nacisk, rozciąganie i inne bodźce manualne) Osteopata stara się zlokalizować tzw. dysfunkcje somatyczne, czyli rejony zaburzeń tkankowych, które mogą być związane w sposób bezpośredni z dolegliwościami pacjentami. Traktuje się je jako pewne „blokady”, przez które organizm nie jest w stanie sam rozwiązać zaistniałego problemu.
Dysfunkcja somatyczna charakteryzuje się kilkoma cechami, które można zawrzeć w akronimie TART:
- Tenderness (tkliwość) – reakcja bólowa tkanki na jej ucisk lub rozciąganie;
- Asymmetry (asymetria) – asymetria postawy ciała, napięcia tkanek (np rozległości brzuśców mięśni), zakresu ruchu analogicznych stawów;
- Restricted motion (ograniczony zakres ruchu) – ograniczenie zakresu ruchów w stawach objętych dysfunkcją somatyczną;
- Tissue texture changes(zmiana struktury tkanek) – obecność w tkankach stwardnień, zrostów i zgrubień (które najczęściej dodatkowo są tkliwe);
I tak, dla przykładu, objawami dysfunkcji somatycznej na bólu kręgosłupa szyjnego będą:
- wzmożone napięcie / twardość i bolesność mięśni w obrębie szyi;
- ograniczenie zakresu ruchu szyi i głowy;
- obecność dolegliwości bólowych w obrębie szyi/głowy;
- objawy drętwienia, mrowienia lub bólu wędrującego do głowy lub kończyn górnych (jeżeli doszło to ucisku lub podrażnienia nerwów;
W przypadku skręconej kostki natomiast:
- bardzo duże ograniczenie ruchu w stawie, ból podczas próby wywołania ruchu;
- oznaki zaburzenia trofiki tkanki / swobodnego odpływu krwi – np obrzęk stawu;
- duże napięcie mięśni i ograniczenie ruchomości w obrębie całej kończyny dolnej;
Zadaniem Osteopaty jest zlokalizowanie dysfunkcji somatycznej oraz jej zniwelowanie za pomocą technik manualnych. Efektem tego działania jest zmniejszenie napięcia tkanek, odciążenie uciśniętych nerwów, naczyń krwionośnych, zwiększenie zakresu ruchu, redukcja odczuć bólowych. Innymi słowy poprzez zniwelowanie „blokady” stwarza się najoptymalniejsze warunki aby organizm pacjenta mógł przeprowadzić proces regeneracji i zdrowienia;
Każda sesja leczenia osteopatycznego wygląda inaczej, gdyż zawsze dostosowana jest do aktualnego stanu danego pacjenta. Ponadto Osteopata nie ogranicza się w swojej terapii tylko do miejsca występowania dolegliwości, ale bada całe ciało – od narządu ruchu po układ nerwowy i narządy wewnętrzne – aby znaleźć powiązania między obecnym problemem, a zaburzeniami w różnych rejonach ciała. Okazuje się bowiem że ból kręgosłupa nie musi wynikać z przeciążenia rejonu dysku międzykręgowego, a może być, na przykład, bólem rzutowanym ze strony jamy brzusznej, w której doszło np do powstania zbyt dużego napięcia tkanek w obrębie jelit, lub wzmożonego napięcia mięśni przyczepiających się do brzusznej strony kręgosłupa.
Takie spojrzenie na problem pacjenta pozwala na bardzo kompleksową i przyczynową terapię, dającą wymierne, długotrwałe efekty.
2. Rys historyczny
Andrew Tailor Still
Osteopatia (określana również jako „Medycyna Osteopatyczna”) to także pewien model medycyny, który nie wyklucza się z medycyną alopatyczną (akademicką), a stanowi jej komplementarne uzupełnienie.
Ojcem Osteopatii jest amerykański lekarz i chirurg, Andrew Taylora Still, który żył na przełomie XIX i XX wieku.
Za czasów A.T. Stilla medycyna oparta o leczenie farmakologiczne była początkującą, a co za tym idzie, bardzo ograniczoną gałęzią medycyny. Ówczesne leki niejednokrotnie niosły ze sobą więcej szkody niż pożytku. Twórca Osteopatii przekonał się o tym osobiście gdy 3 jego dzieci zmarła na wirusowe zapalenie opon mózgowych. Still widząc nieudolność ówczesnego leczenia w konfrontacji z poważnymi chorobami zaczął szukać metod terapeutycznych, dzięki którym możliwe było by wzmocnienie potencjału samoleczenia organizmu bez użycia środków chemicznych.
Po latach własnych doświadczeń i poszukiwań stworzył swoją własną koncepcję medycyny, która bazowała na 4 zasadach:
- Organizm ludzki stanowi jedność.
- Budowa ciała oraz zachodzące w nim procesy są wzajemnie powiązane zarówno w płaszczyźnie strukturalnej, jak i duchowo-psychicznej.
- Organizm posiada własne mechanizmy samoleczenia i autoregulacji.
- Procesy lecznicze wynikają z powyższych trzech zasad.
Swoją „medycynę” nazwał z czasem „Osteopatią”. W 1892 roku otworzył w swoje rodzinnej miejscowości, Kirksville (Missouri) „American School of Osteopathy” – pierwszą oficjalną akademię osteopatii, która funkcjonuje po dziś dzień.
- Osteopatia Dzisiaj
W trakcie przeszło 100 lat istnienia, Osteopatia uległa znacznemu rozwojowi i obecne nauczana jest na poziomie akademickim.
Dla przykładu w Stanach Zjednoczonych Ameryki studenci medycyny w toku studiów mogą wybrać którą drogą kształcenia chcą podążać i jaki tytuł uzyskać po zakończeniu nauki:
- MD (Medicine Doctor – doktor medycyny)
- DO (Doctor of Osteopathy – doktor osteopatii)
- DC (Doctor of Chiropractic – doktor chiropraktyki)
- DPT (Doctor of Physio Therapy – doktor fizjoterapii)
Oznacza to m.in. że Osteopata w USA ma uprawnienia analogiczne go lekarza medycyny. DO podobnie jak MD może wystawiać recepty, kierować na badania obrazowe i przeprowadzać operacje. Medycyna Osteopatyczna traktowana jest tam jako komplementarna do Medycyny Allopatycznej (akademickiej), a Osteopaci są specjalistami pierwszego kontaktu, pracującymi bardzo blisko pacjentów.
Do Europy Osteopatia trawiła w pierwszej połowie XX wieku – pierwsi specjaliści tej profesji kształcili się i działali w Wielkiej Brytanii. Ze względu na odmienne uregulowania prawne w zakresie medycyny oraz szkolnictwa wyższego, w Europie tytuł DO z „Doctor of Osteopathy” został zmieniony na „Diploma in Osteopathy” czyli „Dyplomowany Osteopata”. Europejski Osteopata nie ma takiego zakresu uprawnień jak Amerykański (każdy europejski kraj reguluje te uprawnienia indywidualnie), ale wciąż nauka osteopatii odbywa się na poziomie studiów wyższych lub kształcenia podyplomowego.
W większości krajów (w tym w Polsce) kształcenie przybiera formę 4-5 letnich studiów podyplomowych lub kursów podyplomowych, do których dostęp mają wyłącznie absolwenci kierunków medycznych. W niektórych krajach (np w Niemczech) istnieje możliwość studiowania Osteopatii na studiach dziennych oraz uzyskania tytułu Magistra z tej dyscypliny.
Osteopatia jako specjalizacja i nauka medyczna stara się aktywnie rozwijać i weryfikować swoje metody i koncepcje na polu naukowym. Osteopaci prowadzą prace badawcze, tworzą czasopisma naukowe (Journal of Osteopathic Medicine), zyskują tytuły naukowe przyznawane przez uczelnie medyczne.”